SGK İdari Para Cezası İtiraz ve İptali -05

1. SGK İdari Para Cezası Nedir?

Bir işletmenin sosyal güvenlik mevzuatındaki yükümlülüklerini yerine getirmemesi yahut geç getirmesi sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumunun işletmeye kestiği idari cezadır.

2. İşyeri Sahipleri İçin SGK İdari Para Cezası Sebepleri

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. maddesi, işyeri sahipleri için bazı sorumlulukları ve bu sorumluluklar yerine getirilmediğinde karşılaşılacak idari para cezalarını (İPC) düzenler. Bu maddede yer alan cezalar, daha çok bildirim yükümlülükleri ve doğru bilgi verme gerekliliği ihlal edildiğinde uygulanır.

Ceza Yememeniz İçin Dikkat Etmeniz Gerekenler

Başlıca İdari Para Cezaları;

1. İşyeri Bildirimi Yükümlülüklerine dair cezalar

• İşyeri bildirgesinin yasal süresi içinde verilmemesi: Yeni bir işyeri açıldığında veya işyeri nakledildiğinde, işyeri bildirgesinin SGK’ya yasal süresi (genellikle işe başlama tarihinden itibaren) içinde bildirilmemesi durumunda ceza uygulanır. İşyerinin türüne (bilanço esasına tabi, diğer defterlere tabi, defter tutmakla yükümlü olmayan) göre ceza miktarı değişir.
• İşyeri bildirgesinin belirlenen şekle ve usule uygun verilmemesi: İnternet veya elektronik ortamda gönderilmesi zorunlu olduğu halde farklı bir şekilde verilmesi de cezai işlem gerektirebilir.

2. Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi ve İşten Ayrılış Bildirgesi Cezaları

• İşe Giriş Bildirgesini Geç Vermek: Bir işçiyi işe başlattığınızda, onun Sigortalı İşe Giriş Bildirgesini işe başlamadan bir gün önce SGK’ya vermeniz gerekir. Eğer bunu süresinde vermezseniz, her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında ceza yersiniz.
  • Örnek: Yeni bir işçi aldınız ve işe başlamadan bildirgeyi vermediniz. İşçi işe başladıktan sonra verdiniz veya hiç vermediniz. Bu durumda ceza alırsınız.
• İşten Ayrılış Bildirgesini Geç Vermek: İşçinin işten ayrılması durumunda da 10 gün içinde Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi’ni SGK’ya vermeniz gerekir. Bu süreyi aşarsanız, her bir sigortalı için asgari ücretin onda biri tutarında ceza uygulanır.
  • Örnek: İşçiniz işten ayrıldı, 10 gün içinde bildirgeyi vermediniz. 11. gün veya daha sonra verirseniz ceza yersiniz.
• Bildirgelerde Hatalı Bilgi Vermek: Eğer bu bildirgelerde (giriş veya çıkış) gerçeğe aykırı bilgiler (örneğin, işçinin sigorta başlangıç tarihini veya işten ayrılış tarihini yanlış beyan etmek) tespit edilirse, yine cezayla karşılaşırsınız.

3. Aylık Prim ve Hizmet Belgesi / Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Cezaları

• Geç Vermek veya Hiç Vermemek: Her ay çalışanlarınızın primlerini gösteren Aylık Prim ve Hizmet Belgesini (veya yeni sistemde Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini) süresi içinde SGK’ya göndermeniz gerekir. Eğer bu belgeyi süresi içinde vermezseniz veya hiç vermezseniz, belgede kayıtlı her bir sigortalı için ayrı ayrı, her ay için asgari ücretin iki katı ceza uygulanır.
  • Örnek: Mayıs ayının prim belgesini Haziran’ın 23’üne kadar vermeniz gerekirken, 24’ünde verdiniz veya hiç vermediniz. Bu durumda ceza alırsınız.
• Eksik veya Yanlış Bilgi Vermek: Bu belgelerde çalışanlarınızın prime esas kazançlarını (brüt maaşlarını) veya prim ödeme gün sayılarını eksik ya da hatalı bildirirseniz de ceza yersiniz. Bu durumda, eksik bildirilen her bir gün veya prim için ceza uygulanır.

4. Genel Kontrol ve Denetim Sırasında Belgeleri Sunmamak

• SGK Denetiminde Belgeleri Göstermemek: SGK denetmenleri işyerinize geldiğinde, sizden istedikleri defterleri, belgeleri (bordrolar, puantaj kayıtları vb.) istenen süre içinde ibraz etmezseniz ciddi cezalarla karşılaşırsınız. Bu, asgari ücretin 12 katı gibi yüksek bir miktara ulaşabilir.
  • Örnek: SGK müfettişi geldi ve sizden son 3 aya ait ücret bordrolarını istedi. 15 gün içinde sunmanız gerekirken sunmadınız. Ceza alırsınız.
• Geçersiz veya Sahte Belge Kullanmak: Eğer SGK’ya ibraz ettiğiniz defter ve belgeler geçersiz (örneğin, tasdiksiz defterler) veya sahte (gerçek olmayan, uydurma) olduğu tespit edilirse, çok ağır cezalar uygulanır. Bu durumlar, sadece para cezasıyla kalmayıp hukuki süreçleri de beraberinde getirebilir.

5. İşyerinin Devri, Kapanışı vb. Durumları Bildirmemek

• İşyeri Devri/Kapanışı Bildirgesi: İşyerinizi devrettiğinizde, başka bir yere taşıdığınızda veya tamamen kapattığınızda, bu durumu 10 gün içinde SGK’ya bildirmeniz gerekir. Bu bildirimi yapmazsanız asgari ücretin iki katı ceza alırsınız.

6. Denetimi Engelleme

• Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının görevlerini yapmasının engellenmesi: Denetim elemanlarının görevlerini yapmasını engelleyen, bilgi ve belge ibrazından kaçınan işverenler veya ilgili kişiler hakkında yüksek idari para cezaları uygulanır. Cebir ve şiddet kullanılması durumunda ceza miktarı daha da artar.

3. SGK Denetim Süreci

Şikayet üzerine yahut re’sen yapılan denetimlerle görevlendirilen denetmen işyeri hakkında inceleme yapar. Bu kapsamda işyerindeki kayıt ve belgeleri inceleyip çalışanların beyanını alabilir. Denetmen gerekli gördüğü takdirde işyerine süre vererek işyerine ait defter ve kayıtların sunulmasını isteyebilir. Kayıtların sunulmaması idari para cezasını gerektirmektedir.

Sunulan kayıtlara göre denetmen incelemesini tamamlar ve 5510 sayılı yasa uyarınca kurumun sosyal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini ve ceza uygulanmasını gerektirir bir durumun olup olmadığını inceleme raporuna yazar. İnceleme raporu ile birlkte defter ve kayıtları işyerine teslim eder.

4. SGK’nın İdari Para Cezası Süreci

İnceleme raporu esas olmak üzere, işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezi İşyeri Prim Tahakkuk Servisi İdari Para Cezası Tutanağını hazırlar ve işyerine tebliğ eder. Verilen para cezasının 15 gün içerisinde ödenmesi halinde %25 oranında indirim uygulanır.

Tebliğ edilen idari para cezasına karşı 15 günlük süre içerisinde itiraz imkanı vardır. Bir üst komisyon tarafından itiraz incelenerek itirazın kabulü yahut reddine dair karar verilir. İtirazın reddi kararının işyerine tebliğ tarihinden itibaren yetkili İdare Mahkemesinde 30 günlük dava açma hakkı vardır. Kuruma itiraz cezanın takibini durdurur. İtirazın reddiyle mahkemeye dava açılması takibi durdurmaz.

5. SGK İdari Para Cezasının İptali Davası

Denetmen raporunun gerçeğe aykırı düzenlenmiş olması , yapılan tespitlerin delil ve kayıtlara dayanmaması , rapor içeriğinin mevzuata ve hukuka aykırı olması iptal davasına konu edilebilir.

Yine kesilen idari para cezasının denetmen raporuna da aykırı olması durumu dava konusu edilebilir.

Örnek olarak;

Danıştay 10. Dairesinin 2019/4879E 2021/1421K nolu kararında;

“Davacı şirket aleyhine, …’in ücret beyanının Kuruma eksik bildirilmesi nedeniyle aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresinde verilmemesinden dolayı 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi uyarınca idari para cezası tahakkuk ettirildiği, dolayısıyla bu kişinin maaşının eksik beyan edildiğinden bahisle idari para cezası verildiği, bu nedenle aynı sebepten kaynaklanan ödenen maaşın aylık ücret tediye bordrolarına eksik işlendiğinden bahisle uygulanan idari para cezasının mükerrer ceza olduğu sonucuna varıldığından, dava konusu işlemin 2014/01-12, 2015/01 dönemlerine ait ibraz edilen defter ve belgelerin 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin 1. fıkrasının e/4 bendine uygun olarak düzenlenmediğinden bahisle uygulanan idari para cezasına ilişkin kısmının yukarıda aktarılan gerekçe ile iptali gerekirken, farklı bir gerekçeyle iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik görülmemiştir.”

içtihatıyla eksik prim bildirimi sebebiyle ceza kesilmesi haricinde ücretlerin bordrolara eksik işlendiği belirtilerek kesilen cezanın mükerrer ve haksız olduğuna karar verilmiştir.

Danıştay Kararı – 10. D., E. 2019/4879 K. 2021/1421 T. 25.3.2021 kararında ;

“Davacı şirket aleyhine, …’in ücret beyanının Kuruma eksik bildirilmesi nedeniyle aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresinde verilmemesinden dolayı 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi uyarınca idari para cezası tahakkuk ettirildiği, dolayısıyla bu kişinin maaşının eksik beyan edildiğinden bahisle idari para cezası verildiği, bu nedenle aynı sebepten kaynaklanan ödenen maaşın aylık ücret tediye bordrolarına eksik işlendiğinden bahisle uygulanan idari para cezasının mükerrer ceza olduğu sonucuna varıldığından, dava konusu işlemin 2014/01-12, 2015/01 dönemlerine ait ibraz edilen defter ve belgelerin 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin 1. fıkrasının e/4 bendine uygun olarak düzenlenmediğinden bahisle uygulanan idari para cezasına ilişkin kısmının yukarıda aktarılan gerekçe ile iptali gerekirken, farklı bir gerekçeyle iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik görülmemiştir.”

diyerek aylık bildirgenin süresinde verilmediği ve aylık bildirgede ücretin eksik bildirildiği sebebiyle ceza kesilmesinin haricinde ücretlerin ticari defterlere eksik işlendiği sebebiyle mükerrer para cezası kesilemeyeceğine karar verilmiştir.

SONUÇ

Düzenlenen inceleme raporlarının gerçeğe ve kayıtlara uygun olup olmadığı , düzenlenen idari para cezasının da bu inceleme raporuna , gerçeğe ve hukuka uygun olup olmadığı itiraz ve dava süreçlerinde titizlikle araştırılmalı ve İdari Yargılama Usul Kanununa uygun süre ve usulde itiraz ve dava süreci yürütülmelidir.

Bu makale bilgilendirme amaçlı olup yaşadığınız hukuki sorununuzda Eskişehir’de alanında uzman avukatla iletişim için formu doldurun.